Cỏ xạ hương

Mô tả: Cây dưới bụi, cao 30-70cm, tạo thành khóm xám hay lục trăng trắng, thân hóa gỗ, mọc đứng hay nằm, phân nhánh nhiều và có lông mịn. Lá nhỏ hình ngọn giáo dài 5-9mm; có cuống ngắn, mép lá cuốn lại có lông như bông ở mặt dưới. Hoa nhỏ ở nách lá, dài 4-6mm, màu hồng hay trắng; đài lởm chởm, lông cứng, chia hai môi; tràng hình ống, các môi trên đứng, môi dưới có 3 thùy gần bằng nhau; nhị 4, lồi có bao phấn rẽ ra; nhụy có đĩa mật bao quanh. Quả bế có 4 hạch nhỏ màu nâu.
Hoa tháng 6-10.
Bộ phận dùng: Ngọn cây mang hoa lá – Herba et Folium Thymi.
Nơi sống và thu hái: Cây của Âu châu và ôn đới Á châu. Cũng được nhập trồng ở Sapa, gây giống làm thuốc. Gieo bằng hạt nhưng thường nhân giống bằng tách chồi. Có thể cắt lá mỗi năm hai lần vào lúc bắt đầu mùa hè và tháng 9, phơi khô các thân mang hoa rồi cột thành bó để dành; lá có thể phơi trong giỏ hay phơi trên vải mỏng.
Thành phần hoá học: Tinh dầu xạ hương thảo có 20-45% phenol, cấu tạo chủ yếu bởi thymol (p-isopropyl-m-cresol) kèm theo carvacrol (p-isopropyl-o-cresol). Còn có các alcol: l-borneol, linalol, geraniol, terpineol-4, b-hexenol, alcol amylic; các carbur: p-cymen, l-a pinen, b-pinen, camphen, carophyllen. Cây còn chứa nhựa, tanin (10%), glucosid tan trong nước và acid saponosid.
Tính vị, tác dụng: Vị cay mùi thơm, tính ấm; có tác dụng khư phong giải biểu, hành khí giảm đau.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Thường được dùng trị: 1. Cảm mạo, đau đầu; 2. Ho; 3. Bụng trướng lạnh đau; 4. Kinh nguyệt không đều; 5. Bạch đới.