Có rất nhiều nguyên nhân gây nên những cơn đau ngực như do tim mạch, phổi và màng phổi, cơ xương thành ngực, bởi thần kinh… và thậm chí vì tâm căn. Những cơn đau ngực cần được nhận biết sớm để có biện pháp xác định, chẩn đoán và xử trí kịp thời.
Tính chất của cơn đau ngực
Các cơn đau ngực xảy ra cấp tính, ít hoặc không có dấu hiệu báo trước, mức độ đau dữ dội, đau như bóp nghẹt lấy tim khiến cho người bệnh vật vã, lo sợ hoảng hốt. Đó là triệu chứng của các bệnh nặng như nhồi máu cơ tim, tràn khí màng phổi, phình tách động mạch chủ vỡ…
Vị trí của cơn đau
Đau ngực trái, ngay tại vị trí của tim thường là biểu hiện của nhồi máu cơ tim cấp. Tuy nhiên, nhiều khi cơn đau dữ dội ngay dưới mũi ức cũng cần được loại trừ nguyên nhân do nhồi máu cơ tim thành sau dưới. Đau ngực phải hoặc bên trái không trùng với vị trí của tim có thể do tràn khí màng phổi. Đau ngực phía sau lưng có thể là biểu hiện của phình tách động mạch chủ.
Hướng lan
Một cơn đau có hướng lan rõ ràng thường kèm với một bệnh lý tương ứng gây ra cơn đau đó. Ví dụ như cơn đau dữ dội ngực trái lan lên vai và cánh tay trái gặp trong nhồi máu cơ tim, cơn đau ngực lan ra phía sau có thể thấy trong phình tách động mạch chủ ngực…
Tần xuất và thời gian tồn tại cơn đau
Một cơn đau ngực kéo dài không bao giờ đi kèm một tiên lượng tốt. Nó chứng tỏ đã có tổn thương các cơ quan trong lồng ngực như tim, phổi, màng phổi…. Những cơn đau ngực trái kéo dài trên 2 phút và tái diễn liên tục trong vòng 30 phút thường là triệu chứng của nhồi máu cơ tim. Đau ngực liên tục không thuyên giảm có thể do tràn khí màng phổi, viêm phổi thùy gây ra.
Triệu chứng đi kèm
Nếu đau ngực kèm theo khó thở thì thường biểu hiện một bệnh lý nguy hiểm thực sự như nhồi máu cơ tim, tràn khí màng phổi, nhồi máu phổi. Mức độ khó thở càng nhiều, bệnh càng nặng. Đau ngực kèm biểu hiện của sốc như vã mồ hôi, chi lạnh, huyết áp tụt… đương nhiên là một cấp cứu khẩn cấp và nguyên nhân đầu tiên phải nghĩ đến là nhồi máu cơ tim có sốc, nhồi máu cơ tim thất phải, nhồi máu cơ tim diện rộng…
Các bệnh tật đi kèm
Cơn đau ngực cấp xảy ra ở bệnh nhân tăng huyết áp, xơ vữa mạch, đái tháo đường thường có nguyên nhân do nhồi máu cơ tim, phình tách động mạch chủ ngực. Đau ngực dữ dội, đột ngột ở bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần loại trừ do nguyên nhân tràn khí màng phổi. Đau ngực dữ dội ở bệnh nhân nằm bất động lâu, bệnh nhân có bệnh giãn tĩnh mạch chi dưới, phụ nữ đang dùng thuốc tránh thai, phụ nữ có thai… phải chú ý đến nguyên nhân thuyên tắc mạch phổi do huyết khối…
Mức độ đáp ứng điều trị
Một cơn đau ngực thông thường sẽ dễ dàng mất đi khi điều trị bằng các thuốc giảm đau thông thường hoặc thậm chí tự thoái triển. Cơn đau ngực trái không mất đi khi điều trị bằng các thuốc giãn mạch vành và giảm đau có thể là biểu hiện của nhồi máu cơ tim cấp. Các cơn đau do nhồi máu phổi, phình tách động mạch chủ ngực, tràn khí màng phổi cũng đều đáp ứng điều trị kém, gây đau đớn rất nhiều cho bệnh nhân.
Một số thói quen có hại
Hút thuốc lá đã được chứng minh là nguyên nhân hàng đầu của nhiều loại bệnh tật trong đó có xơ vữa động mạch. Đau ngực ở một bệnh nhân nghiện thuốc lá thường có căn nguyên do bệnh mạch vành hoặc động mạch chủ ngực. Bệnh nhân nghiện rượu, xơ gan do rượu nên chú ý đến nhồi máu phổi do huyết khối tĩnh mạch chi dưới hoặc viêm phổi.
Tiền sử gia đình
Một bệnh nhân đau ngực nhiều mà tiền sử có bố mẹ, anh chị em ruột bị tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim hoặc đột tử không rõ lý do, hoặc mắc các bệnh lý rối loạn hệ thống dẫn truyền của tim như hội chứng Brugada, hội chứng Wolff – Parkinson – White, các bệnh lý của hệ động mạch như hội chứng Marfan, hội chứng Ehlers – Danlos cũng nên được chú ý tham khảo.
Tuổi tác, giới tính
Đau ngực ở người trẻ thì ít có căn nguyên do mạch vành bị xơ vữa. Các bệnh lý gây đau ngực nhiều ở tuổi này thường gặp là tràn khí màng phổi tự phát do vỡ các kén khí bẩm sinh ở phổi hoặc viêm phổi thùy. Bệnh lý mạch vành và động mạch chủ cũng thường gặp ở người cao tuổi và ở nam nhiều hơn nữ.
Làm gì khi bạn có biểu hiện một cơn đau ngực nguy hiểm
Khi bị đau ngực nhiều cộng với có thêm các yếu tố gợi ý như trên, nhất thiết phải kiểm tra kỹ càng để loại trừ các nguyên nhân có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân như nhồi máu cơ tim cấp, tràn khí màng phổi, phình tách động mạch chủ ngực, nhồi máu phổi.
Ngoài việc hỏi bệnh và thăm khám lâm sàng, các biện pháp cận lâm sàng như chụp X-quang tim phổi, chụp CT ngực, làm điện tim, chụp cắt lớp đa dãy, siêu âm doppler hệ thống mạch, chụp mạch phổi, xét nghiệm troponin T, I… sẽ giúp thầy thuốc xác định chẩn đoán.