Dưới đây là những thuốc quen thuộc dễ bị sử dụng quá liều nhất:
Paracetamol
|
Trong các trường hợp sử dụng thuốc quá liều phải cấp cứu ở bệnh viện, người nhà của nạn nhân cần đem theo lọ thuốc nạn nhân đã uống. Ngoài ra, người nhà cũng cần biết chiều cao và cân nặng của bệnh nhân để thông báo cho bác sĩ. |
Paracetamol (acetaminophen theo cách gọi ở Mỹ) là loại thuốc phổ biến nhất trong các loại không cần kê toa (over the counter – OTC) thường được dùng quá liều một cách vô tình hoặc cố ý. Paracetamol (có nhiều trong các loại thuốc giảm đau) gây ảnh hưởng lớn lên gan nếu sử dụng ở liều không thích hợp.
Sự quá liều paracetamol còn có thể xảy ra khi thuốc này có mặt trong các loại thuốc trị bệnh. Cần lưu ý nếu đưa vào cơ thể 4.000mg paracetamol trong vòng 24 giờ sẽ gây những tổn thương vô cùng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Do triệu chứng của sự quá liều thuốc không xuất hiện trong vòng 12 giờ trở lên nên người sử dụng thuốc tưởng rằng mình vô sự và tiếp tục dùng thêm thuốc mà không biết mình đã sử dụng ở liều gây độc.
Triệu chứng của sự quá liều paracetamol thường khởi đầu với những biểu hiện không nghiêm trọng, chẳng hạn như chán ăn, tiêu chảy. Sau đó xuất hiện các triệu chứng rõ hơn như buồn nôn, ói mửa, chảy mồ hôi quá mức, vàng da. Cuối cùng là bất tỉnh rồi tử vong, trừ khi được cấp cứu kịp thời. Nếu được can thiệp trong vòng 8 giờ đầu sau khi bị ngộ độc thì kết quả khả quan.
Ibuprofen
Ibuprofen là loại thuốc kháng viêm không steroid (non-steroidal anti-inflammatory drug – NSAID) có rất nhiều trong các loại thuốc giảm đau quen thuộc và được bào chế ở những hàm lượng khác nhau. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây quá liều thuốc.
Triệu chứng quá liều ibuprofen và các loại thuốc NSAID gồm buồn nôn, ói mửa, rối loạn thị giác, nhức đầu, tai bị lùng bùng. Triệu chứng có thể xấu hơn như đau bụng, giảm nước tiểu, kích động. Cuối cùng, sự quá liều có thể gây buồn ngủ, hôn mê và tử vong. Điều trị cho sự quá liều NSAID thường là hỗ trợ, trị triệu chứng khi chúng xuất hiện, hạn chế sự hấp thu của thuốc đi vào máu. Nếu nạn nhân được điều trị kịp thời thì khả năng hồi phục rất cao.
Aspirin
Đây là chất giảm đau quen thuộc khác. Bênh cạnh đó, do có tác động lên các yếu tố đông máu nên aspirin còn được dùng cho những bệnh nhân tim mạch hoặc những người có nhiều rủi ro mắc các bệnh tim mạch. Do aspirin được xử lý tại thận nên nếu thận bị suy cũng sẽ làm aspirin tích tụ trong cơ thể dù bệnh nhân không sử dụng quá liều. Sự quá liều này còn gọi là quá liều mãn có triệu chứng khác với sự quá liều do uống một lượng lớn aspirin (gọi là quá liều cấp). Quá liều cấp aspirin sẽ có các triệu chứng như kích ứng dạ dày, đau dạ dày, buồn nôn và ói mửa.
Aspirin có thể gây viêm loét hay kích ứng dạ dày. Riêng triệu chứng của sự quá liều mãn aspirin gồm mệt mỏi, lú lẫn và sốt nhẹ. Nếu lượng aspirin tích tụ trong cơ thể nạn nhân tương đối lớn thì nạn nhân có thể co giật và hôn mê.
Việc cấp cứu tại bệnh viện nhằm hạn chế sự hấp thu của aspirin đi vào máu và làm đảo ngược tác động của acetylsalicylic acid. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân cần được chạy thận nhân tạo nhằm hỗ trợ thận trong chức năng lọc máu. Khả năng sống sót tùy thuộc thời gian từ khi uống thuốc đến khi được đưa vào bệnh viện.
DS NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG (ĐH Murdoch, Úc)