Căn bệnh viêm da lòng bàn tay, bàn chân ở Quảng Ngãi đang cuốn theo sự quan tâm của đông đảo mọi người và ngành y tế. Nhưng đây không phải lần đầu tiên có một bệnh “lạ” xuất hiện tại VN! Trước mặt chúng tôi, bé Nguyễn Thu Tr. người nhỏ thó, tay chân vẫn còn nguyên dấu vết như người phải bỏng, từng vùng da sậm lại, rộp lên, to nhỏ xen kẽ. Cả hàm răng của em có màu tối sậm, đầu ngón tay, ngón chân teo nhỏ.
Bệnh… tránh ánh sáng
Cả Tr. và anh trai đã mất vì những biểu hiện tương tự trước đó đều bình thường như những đứa trẻ khác khi mới chào đời. Chỉ đến khi hơn 1 tuổi, trên người bé mới bắt đầu xuất hiện những mụn nước phồng to, lở loét, se thâm rồi để lại những sẹo lồi chạy nhiều nhất dọc hai cánh tay. Đặc biệt, những tổn thương này chỉ xuất hiện ở vùng da hở, còn bề mặt vùng bụng, lưng, những vùng được áo quần che kín của bé lại phẳng lì, mịn màng. Theo lời người nhà, khi mới sinh bé có nước tiểu màu hồng và răng có màu nâu đỏ từ khi mọc răng sữa.
Các bác sĩ Bệnh viện Da liễu trung ương cho biết bệnh bé Tr. được gọi nôm na là bệnh ma cà rồng thời hiện đại, do đặc tính bùng phát tổn thương da khi tiếp xúc với ánh nắng. Những vùng tổn thương này sẽ để lại sẹo kỳ dị trên mặt, tay chân bệnh nhân. Đây là porphyrin bẩm sinh thể hiếm gặp (CEP), một loại bệnh do di truyền gen lặn vì thiếu sót enzyme trong quá trình tổng hợp nhân Heme.
Tr. là bệnh nhân đầu tiên được phát hiện tại VN đầu năm 2012, còn trên thế giới đến nay mới có khoảng 150 bệnh nhân được phát hiện. Cuộc sống của gia đình chị Nguyễn Thị N., mẹ bé Tr., hoàn toàn đảo lộn sau khi bác sĩ kết luận con gái chị là bệnh nhân “ma cà rồng hiện đại” đầu tiên của VN. “Đau đớn vô cùng khi người ta cứ xôn xao con tôi ban ngày và lúc được truyền máu, truyền nước đầy đủ thì bình thường, nhưng đêm đến nó sẽ lùng sục đi… hút máu người. Mọi người nghĩ nó là ma cà rồng như trong phim vậy” – chị N. lặng người kể. Nỗi khổ tâm của chị N. bắt nguồn từ những đồn đoán, dị nghị khắp làng trên xóm dưới trong cả tháng qua về căn bệnh mang tên “ma cà rồng” mọi người vốn chỉ biết qua những bộ phim… ma.
Theo các bác sĩ Bệnh viện Da liễu trung ương, nơi tiếp nhận bé Tr. vào điều trị, khi đến bệnh viện bé có các mụn nước căng chứa dịch bên trong, trên da có vết trợt và vảy của các vết trợt đã cũ. Sẹo lồi xuất hiện dày đặc trên nền tổn thương cũ ở mặt, cổ, tay, chân, vùng da hở tiếp xúc với ánh sáng, các sẹo này làm mặt và tay chân cháu Tr. bị biến dạng, ngoài ra bệnh nhân còn có biểu hiện rậm lông,
Sau một tháng điều trị tại Bệnh viện Da liễu trung ương, da bé Tr. không xuất hiện tổn thương mới, các vết mụn nước đã xẹp. Tuy nhiên, các bác sĩ cho hay đây chỉ là điều trị triệu chứng, chưa phải là phương pháp trị triệt căn và cần sự phối hợp của người nhà bé Tr. trong việc hạn chế tối đa tiếp xúc với ánh sáng.
Ngoài ra, có thể hỗ trợ bảo vệ bằng cách cho bé mặc áo chống nắng (trước đây gia đình không biết nên bé Tr. thường mặc áo ngắn tay), đội mũ rộng vành, bôi kem chống nắng có chỉ số chống nắng trên 30. Đồng thời, bé Tr. cần được đeo kính bảo vệ mắt, kiểm tra mắt thường xuyên để tránh các biến chứng như viêm kết mạc giác mạc, lộn mi, dính mi có thể dẫn đến mù lòa.
Sao cứ tê tê say say!
Căn bệnh này dân gian gọi là tê tê say say, giới chuyên môn gọi là bệnh viêm đa rễ thần kinh do thiếu vitamin B1. Song đến nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân gây bệnh rõ ràng dù VN đã mời nhiều nhà khoa học quốc tế vào cuộc. PGS-TS Nguyễn Khắc Hải – nguyên viện trưởng Viện Y học lao động và vệ sinh môi trường, từng có bốn năm làm chủ nhiệm đề tài “Ảnh hưởng của việc khai khoáng với cộng đồng dân cư”, từng qua lại nhiều năm nghiên cứu bệnh tê tê say say ở xã Bình Chân, huyện Lạc Sơn và xã Long Sơn, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình – cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tê tê say say, trong đó có nguyên nhân xác định được liên quan đến thủy ngân.
Nhóm nghiên cứu đã lấy mẫu gạo, cá, cua, tôm, mẫu máu, tóc, nước tiểu của bệnh nhân, kết quả phân tích đều cho thấy hàm lượng thủy ngân cao bất thường, hơn 2-5 lần so với bình thường. “Điểm khó khăn là chỉ xét nghiệm được hàm lượng thủy ngân toàn phần, nhưng triệu chứng bệnh liên quan đến thủy ngân giống bệnh tê tê say say lại do thủy ngân hữu cơ, mà lúc đó VN chưa phân tích được hàm lượng thủy ngân hữu cơ” – ông Hải cho biết. Tuy nhiên, nhận định liên quan đến thủy ngân của nhóm PGS Hải chưa được giới chuyên môn đồng thuận. Trong đó có ý kiến nếu là loại bệnh nhiễm độc, tại sao lại có hiện tượng bùng phát bệnh theo đợt?
Theo phân tích này, từ năm 1995 đến nay đã có ba đợt xuất hiện số lượng bệnh nhân tê tê say say lớn là năm 1995, 2006 và 2010. Gần đây nhất, năm 2010 bệnh tê tê say say xuất hiện trở lại tại 5/10 xóm của xã Bình Chân, huyện Lạc Sơn, 128 người mắc. Triệu chứng chung của những người mắc bệnh là đi không vững, teo các cơ cẳng chân, đau các khớp, trẻ em mắc bệnh có biểu hiện kém nhanh nhẹn, có thể liệt vận động. Từ năm 2007 trở về trước đã có một số trường hợp tử vong. Bệnh có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi, nhưng nhóm tuổi thường gặp nhất là 30-39.
Nguyên thứ trưởng Bộ Y tế Trịnh Quân Huấn cho biết một số mẫu bệnh phẩm liên quan đến bệnh tê tê say say đã được gửi đi xét nghiệm tại Nhật nhưng không phát hiện điều gì bất thường. Trả lời nguyên nhân nào dẫn đến bệnh tê tê say say, vì sao bệnh trở đi trở lại, ông Trịnh Quân Huấn cho rằng đây có thể là một trong những bí ẩn của y khoa. Còn PGS Nguyễn Khắc Hải nhận định tê tê say say là một trong số rất ít căn bệnh “lạ” (cùng với bệnh “lạ” hiện nay ở Quảng Ngãi) mà ông thấy trong cuộc đời làm nghề y của mình (Tuổi trẻ 6/6).
“Muôn mặt điều trị vô sinh”: khó ngăn chặn triệt để
Ngày 5-6, Tuổi Trẻ đã trao đổi với bác sĩ Hoàng Thị Diễm Tuyết – PGĐ Bệnh viện phụ sản Từ Dũ TP.HCM – nơi có hai bác sĩ vi phạm quy định khi hành nghề ở phòng mạch tư (“Phòng mạch vô tư bơm tinh trùng”). Bác sĩ Diễm Tuyết cho biết ban giám đốc đã làm việc với hai bác sĩ Nguyễn Hoàng Tuấn (phó khoa sản A) và bác sĩ Lê Tấn Cảnh (bác sĩ của khoa sinh), cả hai bác sĩ đều nhìn nhận sai sót.
* Quy trình cho, lấy tinh trùng tại bệnh viện còn lỏng lẻo, có thể dẫn đến việc tráo, đổi mẫu tinh trùng. Bệnh viện có ý kiến gì về việc này?
– Bệnh viện đã cố gắng trong khả năng của mình nhằm hạn chế tối đa việc mua bán tinh trùng hay trứng bằng các biện pháp: kiểm tra chứng minh nhân dân (CMND), lưu hình vào file cho tinh trùng nhằm hạn chế việc cho nhiều lần. Bệnh viện có phòng lấy mẫu tinh trùng tại bệnh viện và khuyến khích bệnh nhân lấy ngay tại phòng lấy tinh của khoa hiếm muộn, có nhân viên giám sát phòng lấy tinh trùng.
Tuy nhiên, thực tế có những tình huống người ta cố tình qua mặt như tháo hình trên CMND và dán hình khác vào, làm CMND giả… Bệnh viện đã phát hiện vài trường hợp như vậy dù đó không phải là nghiệp vụ của ngành y tế! Thậm chí có những trường hợp tinh vi đến mức lấy sẵn mẫu tinh trùng của người khác giấu trong người mang vào phòng lấy tinh và đánh tráo.
* Bà có ý kiến thế nào về việc một số bác sĩ ở bệnh viện mình khi hành nghề tại phòng mạch tư đã làm sai chức năng cho phép (thụ tinh nhân tạo tại phòng mạch tư)?
– Thật sự chúng tôi luôn muốn rằng việc bơm tinh trùng vào buồng tử cung để thụ tinh nhân tạo cần được quản lý chặt chẽ hơn vì nếu “nhà nhà, người người” đều bơm tinh trùng thì kinh khủng quá! Bởi bơm tinh trùng không phải an toàn tuyệt đối mà còn có nhiều nguy cơ khác cho sức khỏe.
Đó là người vợ có nguy cơ nhiễm trùng nếu người thực hiện không tôn trọng nguyên tắc vô trùng khi làm thủ thuật bơm. Mẫu bơm tinh trùng không được kiểm soát nên việc tráo mẫu rất dễ xảy ra, thậm chí có những nơi “bơm tươi” không qua lọc rửa. Do vậy, bệnh nhân có thể gặp nguy cơ bị lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục như viêm gan siêu vi, HIV, giang mai…
* Theo bà, làm sao để ngăn chặn thực trạng này?
– Vì cung và cầu trong xã hội chưa hài hòa nên có những người lợi dụng để mua bán. Bệnh viện luôn mong muốn có ngân hàng tinh trùng, ngân hàng trứng giống như ngân hàng máu, thế nhưng vẫn chưa thực hiện được do người cho tinh trùng, trứng vì mục đích nhân đạo rất hiếm.
Bệnh viện hiện chỉ có những giải pháp kiểm soát nhằm giảm nguy cơ mua bán trứng, tinh trùng chứ không thể ngăn chặn triệt để. Có lẽ gốc của vấn đề là làm sao cung nhiều hơn cầu, khi đó sẽ không còn người trục lợi. Muốn vậy phải có người hiến như hiến máu nhân đạo. Tại VN, chuyện hiến tặng này còn rất hiếm vì quan điểm, văn hóa và cả những chế độ chính sách khuyến khích người hiến tặng chưa có quy định (Tuổi trẻ 6/6).
Tử vong do bệnh dại tăng trở lại
Nếu như năm 2005 – 2006, Việt Nam đã thành công trong công tác phòng chống bệnh dại khi cả nước chỉ có dưới 30.000 ca mắc/ năm thì từ năm 2007 đến nay, số ca mắc bệnh dại tăng mạnh trở lại. Chỉ riêng trong năm 2011, đã có 108 ca tử vong do bệnh dại, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Tại hội nghị phát động công tác phòng chống bệnh dại cho cộng đồng vừa diễn ra, TS. Nguyễn Văn Bình, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế nhấn mạnh, bệnh dại vẫn đang đứng thứ 2 trong số các bệnh truyền nhiễm gây tử vong ở nước ta. Điều đó cho thấy chúng ta chưa hành động thích đáng để tìm ra những tồn tại, thực tế và giải pháp cho vấn đề này. Cũng theo ông Bình, bệnh dại có thể chủ động phòng chống được bằng tiêm vaccine (An ninh Thủ đô 6/6).
Vinh danh 100 điển hình hiến máu cứu người