Trang chủ » Danh y xưa và nay » Giai thoại » Giai thoại về Biển Thước

Giai thoại về Biển Thước

Lúc bấy giờTrung Quốc, thuật đng bóng đang lan tràn, nghề y bị lạnh nhạt; nhiều ngưi mắc bệnh không chịu uống thuốc mà cứ c đng bóng về để "đuổi quỉ, trừ tà". Thậm chí nhiều nưc chư hầu còn đt ra các chức quan "đi chức", "tư vu" đchuyên lo việc này. Biển Thưc rất ghét thói mê tín ấy, thưng xuyên đu tranh chống lại nó một cách kiên trì, và thông qua hoạt đng chữa bệnh có hiệu quả của mình đvạch trần trò hề tín của đng bóng. Căn cứ vào kinh nghiệm dân gian và kinh nghiệm nhiều năm làm nghề của mình, Biển Thưc đúc kết thành "tứ chẩn" trong phép khám và điều trị nhìn, nghe, hỏi và bắt mạch. Ngoài việc vận dụng thành thạo "tứ chẩn" để đoán bệnh, Biển Thưc sử dụng nhiều biện pháp trị liệu như châm kim đá, châm cứu, xoa nóng, xoa bóp, mổ xẻ, cho uống thuốc v.v… Theo "Hán thư ngoại truyện", có lần Biển Thưc dẫn năm ngưi học trò đến nưc Quắc (nay thuộc tỉnh Thiểm Tây) đlàm thuốc, nghe nói thế tử c Quắc bị bệnh qua đi đt ngột, ông cảm thấy đáng ngờ, bèn xin được vào xem. Quan sát một hồi, thấy cánh mũi "ngưi chết" còn đng đy, hai chân còn ấm, Biển Thưc chẩn đoán kỹ rồi kết luận: thế tử mắc chứng "thi quyết" (chết giả), có thể cứu sống được. Ông bèn châm kim các huyệt chủ yếu, tiếp theo sai học trò Tử Minh làm ngải cứu, Cốc Tử đổ thuốc, Tử Dung xoa bóp không ngừng tay. Hồi lâu, quả nhiên "ngưi chết "dần dần tỉnh lại. Biển Thưc lại dùng thuốc dán dưi hai nách, bệnh nhân ngồi dậy được ngay. Vua nưc Quắc hết sức vui mừng, không tiếc lời khen ngợi. Ngưi xem Biển Thưc như thần tiên, cho rằng ông có thuật "cải tử hoàn sinh ". Biển Thưc khiêm tốn giải thích: "Không phải tôi cứu sống ngưi chết, mà ngưi bệnh vốn chưa chết, tôi chỉ cứu ngưi bệnh khỏi cơn hấp hối mà thôi ".

Về tài dùng mắt đoán được bệnh, có một giai thoại về Biển Thưc sau đây đã được sử gia Tư Thiên ghi lại trong bộ "Sử "và ngưi đi sau nhắc lại một lần nữa trong bộ truyện "Đông Chu liệt quốc "(ở hồi thứ 32). Chuyện như sau: Một hôm Biển Thưc sang nưc Tề gặp Tề Hoàn Công, thấy khí sắc vua Tề không tốt, bèn tâu: "Quân hầu, trong da và chân lông ngài đã gốc bệnh, nếu không kịp thời chữa trị, bệnh sẽ nặng thêm ". Tề Hoàn Công thờ ơ đáp: "Ta cảm thấy trong ngưi rất khỏe, chẳng có bệnh tật gì cả ". Biển Thưc lui ra, sau đó năm ngày lại vào yết kiến, nhìn sắc diện rồi khẳng đnh một lần nữa với vua Tề: "Bệnh của ngài đã vào đến nội tạng rồi, phải chữa ngay đi". Hoàn Công tỏ vẻ khó chịu, không trả lời. Sau khi Biển Thưc đi khỏi, ông mới bảo với mọi ngưi: "Thầy thuốc chỉ khéo vẽ vời, hù dọa ngưi ta. Ta chẳng có bệnh gì ông ta dám bảo là bệnh nặng. Thật vớ vẩn! ".

Năm ngày sau nữa, Biển Thưc lại vào yết kiến, chỉ mới nhìn mặt vua Tề, đã quay bưc, bỏ đi thẳng. Hoàn Công sai ngưi chạy theo hỏi, Biển Thưc nói:"Bệnh ở da, thịt thì còn xoa thuốc được, bệnh ở huyết mạch thì còn tiêm thuốc được, nay bệnh đã vào đến xương tủy rồi thì trời cũng không cứu được nữa, bởi vậy tôi mới bỏ đi ". Mấy ngày sau quả nhiên Hoàn Công phát bệnh. Ông vội cho ngưi đi tìm Biển Thưc, nhưng vị "thần y"đã đi sang nưc Tần rồi. Bệnh Hoàn Công ngày càng trở nặng, chẳng bao lâu vị chủ chư hầu này tạ thế.Về phương pháp bắt mạch của Biển Thưc, cũng lưu truyền trong dân gian một giai thoại như sau: có lần Biển Thưc đến nưc Tấn, gặp lúc Triệu Giản Tử, ngưi đang nắm quyền chính trị trong nưc lâm bệnh, hôn mê đã năm ngày. Biển Thưc bắt mạch, thấy tim mạch bệnh nhân đp yếu ớt, lại biết được tình hình chính trị c Tấn lúc ấy vô cùng rối ren, đoán đnh là họ Triệu lao tâm quá mức, mắc chứng bệnh mạch máu (máu tuần hoàn không bình thưng) dẫn đến hôn mê. Ông cho uống thuốc, hai ngày sau Triệu Giản Tử tỉnh lại và bệnh dần thuyên giảm.Lại có một giai thoại khác nữa về vị"thần y": Một hôm có một phụ nữ khá đẹp đến gặp Biển Thưc, xin một toa thuốc đc, có thể giết ngưi mà không đlại dấu vết. Đi tưng mà ngưi phụ nữ định đu đc chính là chồng của chị ta, vì chị này vốn đã tình ý với một ngưi đàn ông khác. Biển Thưc sợ nếu mình từ chối, sẽ ngưi khác giúp chị đàn bà hoàn thành tâm nguyện, nên giả vờ nhận lời. Ông dặn: về mua khoai mài (hoài sơn) gọt vỏ nấu với lươn cho chồng ăn, mỗi ngày một lần, ít lâu sẽ chết. Ngưi đàn bà hớn hở về làm đúng như lời hưng dẫn. Khoảng tháng sau, chị này mang lễ vật đến tạ ơn Biển Thưc, báo tin chồng đã chết. Ông rất đi ngạc nhiên, chẳng hiểu sao khoai mài nấu cháo lươn là một món rất bổ ng mà ăn vào lại chết. Biển Thưc cảm thấy lương tâm cắn rứt, lại hoài nghi về kiến thức y học của chính mình, nên thề giải nghệ, không chữa cho bất kỳ ai. Ông còn lấy chìa khóa tủ sách thuốc nhà mình vứt xuống sông cạnh nhà.Sau đó ít lâu, một hôm vừa thức dậy, Biển Thưc thấy một chàng trai trẻ làm nghề đánh cá đến van xin ông làm phưc cứu vợ anh ta đang bị sanh khó. Biển Thưc nhớ lại lời thề dạo trưc nên không thèm trả lời chàng trai, chỉ lớn tiếng bảo ngưi nhà: "lấy nưc rửa mặt" (cho ông)! Chàng ngư phủ lại ngỡ đó lời vị danh y mách bảo cho mình, bèn ba chân bốn cẳng chạy về nhà làm đúng như thế. Quả nhiên vừa rửa mặt xong thì vợ anh ta đẻ được ngay.Vài hôm sau, chàng trai đánh bắt được một con cá lớn, nhớ ơn thầy thuốc cứu vợ con mình, bèn kính cẩn đem con cá đến biếu. Một lần nữa, Biển Thưc rất ngạc nhiên, mới hỏi: "Tôi có ơn huệ với anh đâu, mà anh đem cá tạ ơn?". Chàng trai đáp: "Nhờ ơn thầy dạy, tôi lấy nưc rửa mặt cho vợ tôi thì vợ tôi sinh được ngay một thằng con trai rất cứng cáp, dễ thương, nên có chút quà này, mong thầy nhận cho". Biển Thưc không sao lý giải được hai trưng hợp hy hữu trên, cho là tại thời vận hên xui, nên cảm hứng thốt lên hai câu thơ:

"Vận khứ, hoài sơn năng trí tử. Thời lai, thanh thủy khả thôi sinh"

(nghĩa là: Hết thời, khoai mài có thể làm chết ngưi; còn thời, nưc lã thể cứu sống ngưi).Sau khi chàng đánh cá về, ngưi nhà đem cá ra mổ làm món nhắm cho nhà danh y uống rưu. Lại một sự không ngờ thứ ba xảy đến: khi mổ bụng cá, thấy chùm chìa khóa, lại chính là chìa khóa tủ sách thuốc mà Biển Thưc đã ném xuống sông lúc trưc. Ông tự nghiệm rằng: "Thiên mệnh" đã đặt cho mình nghề làm thuốc đcứu ngưi, không thể chối bỏ (Từ đó ông ra sức nghiên cứu sâu thêm về y thuật, cứu được rất nhiều bệnh hiểm nghèo. Tuy nhiên ông vẫn chưa hiểu do đâu có tác dụng ngưc lại của củ mài và c lạnh.Một hôm có ngưi đem lươn lại bán. Một ý nghĩ chợt nảy ra trong đu. Biển Thưc bảo ngưi bán lươn đcả giỏ ơn xuống đt, thấy trong đám lươn chỉ một con ngóc đu lên cao, còn lại đu rạp sát đt. Biển Thưc mua con lươn ngóc đu ấy đem làm thịt nấu cho chó ăn thì chó chết. Bấy giờ Biển Thưc mới hiểu cái chết oan uổng của chàng trai có vợ lăng loàn là do ăn phải thứ ơn ngóc đu lên chứ không phải tại khoai mài. Còn nưc lã giúp vợ chàng đánh cá đẻ mau, vì chịy quá mệt, không còn sức rặn. Khi đem nưc lạnh rửa mặt, sản phụ cảm thấy sảng khoái, sức mạnh tăng thêm nên sinh được dễ dàng chứ không có hiểm cả.Bắt mạch, chẩn đoán chính xác bệnh tình là một cống hiến lớn của Biển Thưc đi với y học Trung Quốc nói riêng, ngành Đông y nói chung.

Trong "Sử ký", Tư Thiên tán tụng:"Đến nay thiên hạ nói đến mạch là do Biển Thưc vậy ". Thật ra nói thế phần nào hơi phóng đi, nhưng đúng là Biển Thưc rất tinh thông phép bắt mạch, chẩn đoán bệnh chính xác và trị bệnh giỏi như thần. Chính vì vậy nên dân gian có rất nhiều giai thoại truyền tụng về Biển Thưc màtrên là một vài ví dụ. Nhưng đã giai thoại thì tính chính xác rất hạn chế, chẳng hạn giai thoại về việc Biển Thưc đnh bệnh cho Tề Hoàn Công. Thật ra, đó chỉ một sự gán ghép, vì Tề Hoàn Công mất năm 643 trưc Công nguyên, hơn 200 năm sau Biển Thưc mới ra đi. Cũng như giai thoại "khoai mài, nưc lã"; có ngưi cho là của một danh y Việt Nam chứ không phải của Biển Thưc v.v… (tùy đc giả suy luận). Duy có sự tích sau đây thì đúng là sự thật. Đó lần Biển Thưc diện kiến Tần Vũ ơng. Sau khi nghe vua Tần kể bệnh Biển Thưc xin được điều trị. Một số ngưi can ngăn vua Tần: "Đi vương đau ở phía trưc tai, phía dưi mắt. Trị chưa chắc đã hết, không khéo tai lại hóa điếc, mắt hóa mờ mất". Tần Vũ ơng vốn nhát, nghe vậy bèn thôi, không cho Biển Thưc trị bệnh. Biển Thưc giận dữ, liệng cục đá đồ nghề xuống đt, mắng vua Tần:"Đi vương vấn kế bậc trí giả lại nghe lời kẻ ngu đhỏng việc. Điều đó cho tôi thấy chính trị của nưc Tần như thế nào: nưc Tần có thể mất vì đại vương đy". (Đoạn trên ghi trong "Chiến quốc sách, chương "Tần sách").

Đến cuối đi, danh tiếng Biển Thưc ngày càng lớn, càng khiến cho nhiều ngưi ganh ghét, trong đó một viên quan thái y nưc Tần tên Ủy Hề. Hắn vốn là kẻ bất tài, thấy y thuật Biển Thưc hơn ngưi, sợ một ngày nào đó thể thay vị trí của hắn. Vì vậy năm 310 trưc Công nguyên, khi Biển Thưc đến hành nghềc Tần, hắn sai ngưi lén đâm chết ông. Nhân dân ở nhiều đa phương rất thương tiếc, đã cho dựng mộ, bia và thờ Biển Thưc ở Thiểm Tây, Sơn Đông, Hà Bắc, Hà Nam v.v…Theo sách sử ghi chép, Biển Thưc khi còn sống đã sách "Biển Thưc nội kinh", "Biển Thưc ngoại kinh", đáng tiếc đu đã mất. Hiện còn quyển "Nạn kinh", có giá trị tham khảo khá cao về kinh mạch, tuy có ngưi cho rằng sách này do ngưi đi sau làm, lấy tên Biển Thưc. Sử gia Tư Thiên đánh giá Biển Thưc rất cao: "Biển Thưc hành nghề y làm kẻ đứng đn tôn trọng, giữ mực thưc tinh tế trong sáng, đi sau học theo không phải dễ". Thiết tưng sự đánh giá của Tư Thiên về "thần y" Biển Thưc như trên không có quá đáng.

 

Gửi thảo luận