Những lời quảng cáo rất hấp dẫn đã được đăng trên mạng như: “Bánh F. cookies có mùi vị ngon như bánh xốp và bông lan mang đến cho bạn sự diệu kỳ: tăng kích thước và săn chắc ngực, ngăn ngừa lão hóa, giúp tóc và da khỏe mạnh, giảm căng thẳng và tăng tiết dịch âm đạo”… Giá một hộp bánh là 599.000 đồng.
Vòng 1 đẹp sau hai tháng
Theo số điện thoại dưới những lời quảng cáo này, chúng tôi đã liên hệ và được một cô gái tên Lan hẹn đến một địa chỉ trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Q.1, TP.HCM để xem sản phẩm. Tìm đến địa chỉ Lan đã hẹn, thật khó có thể đoán phía trong ngôi nhà này là nơi bán hàng vì phòng ngoài là một cửa hàng bán vé máy bay. Lan kể đã biết loại bánh này lâu rồi vì có bạn ở Nhật giới thiệu. Sau đó Lan ăn bánh và thấy hiệu quả. Một người bạn của Lan ở nước ngoài gợi ý: vòng một của phụ nữ VN khá khiêm tốn, sao Lan không chia sẻ với mọi người. Vậy là Lan đưa thông tin về tác dụng loại bánh này lên mạng.
Lan cho biết khoảng 10 người đã ăn loại bánh này và việc có kết quả như thế nào, theo Lan, phải tùy cơ địa người đó có hợp không. Ngoài ra, sau khi ăn bánh mà số đo vòng một tăng ít là còn do trong thời gian ăn bánh công việc quá nhiều bị giảm ký, hoặc có thể ăn không đều theo hướng dẫn…
Lan kể thường sau khi ăn bánh được hai tháng mới thấy hiệu quả. Tuy vậy, cũng có người mới ăn được hai tuần vòng một đã phát triển rõ rệt. Người tăng nhiều nhất được 2cm, người ít thì vài milimet. Nhưng theo Lan, đó chỉ là số đo chứ nhìn bằng mắt thường thì vòng một đầy đặn lên hẳn. Đa số người ăn bánh đều nở ở vùng bầu trên, nhìn thấy đầy đặn nhưng điều này lại không thể hiện trên số đo. Một cô bạn ngồi cùng Lan giới thiệu từng ăn bánh cho biết vòng một không chỉ đầy đặn hơn mà ăn xong còn thấy da sáng hơn…
Thấy chúng tôi chưa tin lắm, Lan thuyết phục thêm loại bánh này được làm từ thiên nhiên như bơ thực vật, bột mì, muối, dầu thực vật, sữa không béo, trứng, nước ép nguyên chất của trái mâm xôi, muối, vitamin C, đặc biệt có chứa pueraria mirifica – có mặt trong các loại mỹ phẩm làm đẹp… nên người ăn cứ yên tâm vì ăn vào không lợi mặt này cũng lợi mặt khác. So sánh với giá phẫu thuật thẩm mỹ, Lan cho biết sau hai tháng với chi phí hơn 4 triệu đồng mua bánh ăn mà ngực nở ra như vậy là khá rẻ!
Không chỉ giúp làm đẹp, hiện trên thị trường xuất hiện một số sản phẩm được quảng cáo giúp tăng khả năng tình dục cho phái nữ, chẳng hạn như kẹo sao su B.A. Loại kẹo này được quảng cáo trên mạng có nhiều tác dụng như làm trắng răng, thơm miệng, sạch miệng, nuôi dưỡng thận, đặc biệt mang đến nhiều cảm giác về “chuyện ấy” cho người ăn… Thành phần chính của kẹo là epimedium herb extract, maca extract xilitol, panaoside, vitamin E, vitamin B6. Giá bán 309.000 đồng/hộp 20 viên.
Khó hiệu quả như quảng cáo
Bác sĩ Hoàng Thị Diễm Tuyết, phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ TP.HCM, cho biết các sản phẩm chức năng quảng cáo làm nở ngực chứa thành phần chủ yếu pueraria mirifica. Pueraria mirifica là một loại rễ củ thảo mộc thiên nhiên chứa lượng cao phytoestrogen. Đây là một tiền chất của estrogen cũng có trong đậu nành. Chất này ở một hàm lượng cao sẽ có tác dụng làm ngực nở ra. Tuy nhiên, để tách chiết được chất này là rất khó vì khi ở nhiệt độ cao chất này bị phân hủy, nên dù có trong đậu nành nhưng khi chế biến thành nước thì chất này còn rất ít. Chưa kể trong quá trình chế biến, chất này có thể biến đổi thành chất khác, không biết có còn tác dụng hay không!
Trên thị trường đang có một số loại mỹ phẩm hay thực phẩm chức năng chứa thảo dược khuyến cáo có nhiều công dụng từ chiết xuất của pueraria mirifica như làm tăng cảm giác thèm ăn, làm nở ngực, cải thiện mọc tóc và các hiệu quả trẻ hóa khác. Tuy nhiên, hiện chưa có chứng cứ khoa học nào ủng hộ các khuyến cáo này.
Không nên mua hàng không rõ nguồn gốc
Thống kê trên trang web thucphamchucnang… có gần 150 nhà sản xuất và gần 180 đại lý kinh doanh mặt hàng này. Nhóm sản phẩm có nguồn gốc nước ngoài xuất xứ rất đa dạng từ Trung Quốc, Nhật Bản cho đến Hà Lan, Anh, Hoa Kỳ…
Phân loại theo công dụng (như quảng cáo), có thể chia thực phẩm chức năng trên thị trường hiện nay thành nhiều nhóm như nhóm thực phẩm chức năng chăm sóc, hỗ trợ sức khỏe; chữa bệnh; nhóm thực phẩm chức năng có công dụng làm đẹp, giảm cân… Riêng nhóm thực phẩm chức năng dành cho trẻ em trên trang thucphamchucnang… đã có đến hơn 20 sản phẩm, thực phẩm sức khỏe sinh lý nữ có đến gần 30 sản phẩm đủ mọi nguồn gốc xuất xứ.
Thực phẩm chức năng có nguồn gốc ngoại đến tay người tiêu dùng thường qua các kênh trực tiếp – kinh doanh đa cấp, hoặc gián tiếp thông qua các đại lý bán hàng, trong đó con đường không chính thống là nhập lậu (có hình thức hàng xách tay rất phổ biến).
Những người kinh doanh thực phẩm chức năng dạng hàng xách tay thường lập topic trên các trang mạng về trẻ em, phụ nữ… để quảng cáo bán hàng. Để tăng thêm lòng tin cho khách hàng, những người kinh doanh hàng xách tay theo kiểu này đều khẳng định có họ hàng, người thân, bạn bè làm trong ngành hàng không lấy hàng trực tiếp ở nước ngoài.
Tuy nhiên trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 11-9, phó cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong khuyến cáo người tiêu dùng không nên mua hàng xách tay, hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng nhập lậu. Theo ông Phong, hiện Cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương chịu trách nhiệm chống gian lận thương mại, hàng nhập lậu, trong đó có hàng xách tay. Các quy định hiện hành đã cấm kinh doanh các sản phẩm xách tay, nhập lậu.
Theo thống kê của Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, tám tháng đầu năm 2012, khoảng 51% vi phạm liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm được xử lý liên quan đến quảng cáo thực phẩm chức năng. Hai hành vi thường thấy nhất là quảng cáo không phép và quảng cáo quá mức cho phép. Với hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ và nhà nhập khẩu/sản xuất rõ ràng, sai sót này đã là quá nhiều và quá lớn. Trong khi lượng thực phẩm xách tay (chưa ai thống kê được số lượng, chủng loại) thì tình hình còn hỗn độn đến mức nào!