Vừa qua, bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết, trên gia cầm loại virus H5N1 mới xuất hiện, tuy vẫn thuộc nhánh 2.3.2.1, nhưng có sự khác biệt với những virus 2.3.2.1 (cả nhóm A, B) gây bệnh ở Việt Nam năm 2011. Nhóm virus này có khả năng khiến dịch cúm gia cầm tiếp tục lan rộng trong thời gian tới là rất cao. Với sự xuất hiện của loại virus mới này có nguy hiểm đến sức khỏe con người không. Và nếu lây sang người sẽ gây bệnh thế nào thưa ông?
Từ tháng 8/2011 tổ chức Nông lương Quốc tế (FAO) cảnh báo sự tăng trở lại của dịch cúm A/H5N1 ở các đàn chim và gia cầm do có sự biến đổi, lây truyền và lưu hành phổ biến của virus cúm A/H5N1 phân nhóm 2.3.2. ở nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam. Số các vụ dịch cũng tăng lên từ sau năm 2008, có thể là do sự lây truyền từ các đàn chim hoang dại di trú. Virus biến đổi này có đặc điểm di truyền giống với các virus 2.3.2 được phân lập trước đó (từ năm 2004) ở Đài Loan, Hong Kong và nam Trung Quốc.
Sự biến đổi nhỏ này của virus cúm gia cầm không có gì bất thường trong quá trình tiến hóa trong tự nhiên của virus, đặc biệt khi virus này thường xuyên lưu hành ở gia cầm. Đây chỉ là biến đổi nhỏ của virus tạo ra một phân nhánh mới, chứ chưa biến đổi lớn để tạo ra một chủng virus mới. Tuy nhiên, vẫn cần phải tăng cường giám sát virus đang lưu hành ở gia cầm để sớm phát hiện ra sự thay đổi của virus và đưa ra các chiến lược khống chế phù hợp dịch ở gia cầm và bảo vệ sức khỏe con người.
Ngay sau khi có sự xuất hiện của phân nhóm mới này của virus A/H5N1 ở nhiều nước, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng thông báo rằng dựa trên các thông tin hiện có, sự biến đổi này của virus không làm tăng các nguy cơ về y tế công cộng đối với con người. Bức tranh về cúm gia cầm ở người vẫn không thay đổi. Cúm gia cầm A/H5N1 xảy ra tản phát và lẻ tẻ ở người, chủ yếu ở khu vực có sự lưu hành của vi rút ở gia cầm, qua tiếp xúc với gia cầm hay môi trường bị nhiễm vi rút, và chưa có sự lây truyền từ người sang người.
Trên người đã từng phát hiện ra chủng virus này chưa, thưa ông?
Cho đến nay, ở Việt Nam chưa phát hiện được người nhiễm virus phân nhóm mới hiện đang lưu hành ở gia cầm 2.3.2.1
Từ trước đến nay, virus H5N1 gây nguy hiểm đến con người thuộc nhánh nào? Hiện nay, nhánh nào đang tồn tại và có động lực mạnh nhất?
Kết quả nghiên cứu theo dõi sự đồng tiến hóa của virus cúm A ở trên người và động vật của viện Vệ sinh dịch tễ trung ương cho thấy hiện nay, ở miền Bắc virus cúm A/H5N1 phân lập ở người thuộc nhóm 2.3.4 (phân nhóm này lần đầu tiên được xác định tại Việt Nam từ tháng 10.2005 và đã hoàn toàn thay thế cho phân nhóm 1 lưu hành tại miền Bắc giai đoạn 2003- 2005). Trong khi đó ở miền Nam (ở ca bệnh trong những tháng đầu của năm 2012) là phân nhóm 1.1.
Các chủng virus cúm A/H5N1 phân lập ở người tương đồng với virus cúm A/H5N1 lưu hành trên gia cầm tại miền Bắc trong cùng giai đoạn. Theo thời gian, từ 2005 đến nay, virus cúm A/H5N1 tuy có biến đổi chút ít, nhưng về cơ bản độc lực vẫn như trước và chưa có khả năng lây truyền bệnh từ người sang người.
Với sự xuất hiện của virus H5N1 mới trên, ông có lời cảnh báo nào cho người dân?
Nguy cơ đáng lo ngại nhất là virus cúm A/H5N1 vẫn đang tiếp tục lưu hành và gây dịch ở gia cầm. Nó có thể tiếp tục biến đổi nhỏ trong quá trình tiến hóa tự nhiên, sắp xếp lại các gen trong quá trình nhân lên và phát triển, tái tổ hợp với các virus cúm lưu hành ở động vật và người để hình thành một chủng virus cúm mới có độc lực cao và có khả năng lây truyền từ người sang người.
Do đó, ngành thú y phải phối hợp chặt chẽ với ngành y tế, cần chủ động tăng cường công tác giám sát vi rút cúm ở gia cầm và ở người để sớm áp dụng các biện pháp phòng chống dịch thích hợp, ngăn chặn sự lây truyền dịch ở gia cầm và từ gia cầm sang người, và phát hiện sớm các phân nhóm virus mới ở gia cầm và chùm ca bệnh viêm phổi nặng bất thường ở người.
Qua theo dõi tình hình dịch bệnh liên quan đến virus H5N1 thời gian gần đây, ông nhận thấy có gì bất thường không?
Qua theo dõi giám sát các ca bệnh nhiễm cúm A/H5N1 ở người nhìn chung cho đến thời điểm hiện nay tôi chưa thấy có điều gi bất thường.