Thốt nốt có tên khoa học là Berassus flabellifer L. thuộc họ Dừa Palmaceae, Thốt nốt trong tiếng Khmer “Thnot” tức là cây Dừa đường. Thân cây có thể cao trên 20m, có nhiều khoanh, trên ngọn có một tán lá xoè rộng. Lá có cuống dài, xanh thẫm, bóng xoè ra như cái quạt, mũi lá nhọn. Cụm hoa là những bông mo, đực, cái khác gốc. Quả thốt nốt to, tròn như quả dừa, ruột bên trong có một thứ cùi trắng như cùi dừa nước, vị bùi, béo, giòn, có hương vị thơm ngon. Quả Thốt nốt non ăn mát như thạch. Quả già có màu vàng, thơm như mùi mít chín, nếu giã ra sẽ được một thứ bột trắng như bột gạo nếp, đem làm bánh tôm, bánh ú, hoặc nấu chè rất ngon.
Hoa Thốt nốt nở rộ về mùa xuân. Trên ngọn những cây Thốt nốt cái có nhiều vòi hoa, có thể có tới 30 – 40 vòi hoa nhô ra dài 4 – 5cm. Để lấy nước Thốt nốt, người ta cắt vòi hoa, dùng thanh tre kẹp lại, buộc ống vào đầu cụm hoa hứng nước tiết ra từ chỗ cắt. Hứng như thế một đêm có thể thu được khoảng một lít nước Thốt nốt. Trong nước Thốt nốt chảy ra từ những vòi hoa hứng được có nhiều đường Sacc-haroza. Nước này là một loại nước giải khát tuyệt vời, vị ngọt dịu, rất thơm, được mọi người ưa chuộng. Du khách trong và ngoài nước về thăm thắng cảnh miền Tây Nam Bộ đều rất thích loại nước giải khát độc đáo này. Ngoài ra trong nước Thốt nốt còn có một loại men, uống nhiều cũng say như uống một loại rượu nhẹ. Từ nước Thốt nốt người ta đã chế được một thứ rượu vang ngon.
Nhân dân ta trồng Thốt nốt chủ yếu để lấy nước uống giải khát, chế biến rượu vang và cô đặc sản xuất đường. Đường Thốt nốt có hương vị thơm ngon đặc biệt, có thể ăn tươi hoặc nấu ăn. Thường đường Thốt nốt được chế biến thành những miếng như đường phèn, hình tròn, đường kính khoảng 4cm, dày 2cm, có loại màu ngà vàng, có loại trắng. Những người sành ăn thường chọn loại màu ngà vì vẫn giữ được hương vị tự nhiên hơn loại trắng đã qua tinh chế.
Ngoài giá trị ăn uống và giải khát, cây Thốt nốt còn có rất nhiều giá trị khác hữu ích: thân dùng làm cột nhà, dầm cầu, lá dùng lợp nhà, làm nón. Không chỉ thế Thốt nốt còn được dùng để làm thuốc chữa bệnh.
– Đường thốt nốt: Đây là loại đường thơm ngon, được dùng phổ biến miền Nam nước ta. Ngoài giá trị thực phẩm, đường Thốt nốt còn là một vị thuốc giải độc trong trường hợp ngộ độc sắn, mã tiền.
– Cuống cụm hoa: Được dùng làm thuốc chữa sốt và lợi tiểu. Cắt cuống cụm hoa (vòi hoa) thành từng miếng mỏng, lấy 100g, đun sôi với 600ml nước trong 15 phút, chia làm nhiều lần uống trong ngày.
– Nước chảy ra từ vòi hoa: Sáng sớm, cắt vòi hoa lấy nước chảy ra uống làm thuốc nhuận tràng.
– Rễ thốt nốt: Sắc uống làm thuốc lợi tiểu. Liều dùng mỗi ngày 50 – 60g.
– Thốt nốt non: Sắc uống làm thuốc lợi tiểu như rễ Thốt nốt, đồng thời còn là vị thuốc chữa vàng da, lỵ.