Thận âm hư: Sắc mặt không tươi, chóng mặt, ù tai, lưng gối yếu mỏi, răng trồi hoặc rụng, râu tóc bạc sớm, tinh thần mệt mỏi hay quên, trí nhớ giảm sút, hoặc đần độn, chân tay mềm yếu, động tác chậm chạp, mau già yếu, dương nuy, không thụ thai, lượng tinh dịch ít, số lượng tinh trùng thiếu nên không có con. Nếu có âm hư hỏa vượng sẽ có ngũ tâm phiền nhiệt, chất lưỡi đỏ, ít rêu, mạch tế.
Bài thuốc: thục địa 8, hoài sơn 4, lộc giác giao 4, quy bản 4, sơn thù 4, thỏ ty tử 4, câu kỷ tử 4, ngưu tất 3.
Thận dương hư: Sắc mặt tối sạm, sợ lạnh, chân lạnh, lưng gối mỏi và lạnh, tinh thần mệt mỏi không phấn chấn, tiểu trong lượng nhiều hoặc són đái, đái nhiều lần, đại tiện nát vào lúc sáng sớm, số lượng tinh trùng ít, sức hoạt động tinh trùng yếu, liệt dương, hoạt tinh, mạch trầm tế hoặc trầm trì, chất lưỡi nhợt, rêu trắng.
Bài thuốc: Thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù 8g, đỗ trọng 12g, câu kỷ tử 12g, cam thảo 8g, phụ tử chế 10g, nhục quế 10g, lộc giác 12g.
Tỳ hư tinh tổn: Mệt mỏi, sắc mặt không tươi, mất sức, đầu váng, mắt hoa, ngủ ít hay mê, hay quên, ăn kém, cảm giác đầy trướng bụng, đại tiện phân nát, số lượng tinh trùng ít, sức sống tinh trùng yếu, liệt dương, hoạt tinh, chất lưỡi bệu, nhớt, có vết hằn răng, rêu lưỡi trắng, mạch vô lực.
Bài thuốc: Bạch truật 10, phục thần 10, hoàng kỳ 15, long nhãn 5, táo nhân 10g, nhân sâm 10g, mộc hương 5g, đương quy 10g, cam thảo 4g, lộc giác giao 5g.
Can khí uất kết, khí trệ huyết ứ: Tinh trùng yếu, chết nhiều, số lượng tinh trùng ít, hay nhói đau tinh hoàn, giãn tĩnh mạch tinh, bất lực, ngực sườn đầy chướng, hay cáu gắt, chất lưỡi tối có chấm ứ huyết, mạch huyền sáp hoặc huyền khẩn.
Bài thuốc: Sài hồ 10g, đương quy 10g, bạch thược 10g, bạch truật 10g, phục linh 10g, cam thảo 5g, sinh khương 3 lát, bạc hà 2g, đào nhân 8g, hồng hoa 6g, xuyên khung 3g, ngưu tất 6, chỉ xác 6g.
Thấp nhiệt hạ tiêu: Sau khi kết hôn không có con, đau mỏi lưng, hai chân mỏi, người mệt mỏi vô lực, miệng đắng, biếng ăn, đầu váng, miệng khô đắng mà không muốn uống nước, ngứa hoặc tức nặng bộ phận sinh dục, đau tức chướng ở hội âm hoặc tinh hoàn, tinh dịch đặc mùi hôi, trong tinh dịch có nhiều hồng cầu, bạch cầu, số lượng tinh trùng ít, tỷ lệ tinh trùng chết nhiều, tiểu tiện đục và nhỏ giọt, cảm giác nóng rát niệu đạo khi tiểu hoặc khi phóng tinh, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng nhớt.
Bài thuốc: Tỳ giải, ý dỹ nhân 15g, thổ phục linh, xa tiền tử, sơn dược 12g, bạch truật 10g, ngưu tất, nhục thung dung 8g.
TS Đoàn Minh Thụy (Tổng Thư ký Hội Giới tính Việt Nam)